Τα ΕΛΤΑ απαντούν ότι η απόφαση δεν είναι τιμωρητική αλλά αναγκαία για να συνεχίσει να υπάρχει ο οργανισμός
Αναστάτωση, οργή και μεγάλη ανησυχία προκαλεί σε όλη τη χώρα η ξαφνική απόφαση των ΕΛΤΑ να κατεβάσουν ρολά σε 204 καταστήματα. Από χωριά της Ηπείρου μέχρι νησιά του Αιγαίου και από λαϊκές γειτονιές της Αττικής μέχρι ορεινές κοινότητες της Μακεδονίας, οι κάτοικοι βλέπουν μια υπηρεσία που θεωρούσαν δεδομένη να εξαφανίζεται από τη μια μέρα στην άλλη. Δήμαρχοι μιλούν για εγκατάλειψη της περιφέρειας, επαγγελματίες φοβούνται για το μέλλον των συναλλαγών τους και οι ηλικιωμένοι δηλώνουν πως «εμείς δεν έχουμε ούτε ίντερνετ ούτε αυτοκίνητο για να τρέχουμε αλλού».
Η απόφαση χτυπά και μεγάλους δήμους. Περιοχές όπως Άλιμος, Δάφνη, Μεταμόρφωση, Καισαριανή, Νίκαια και Μαραθώνας μένουν χωρίς φυσικό ταχυδρομείο, ενώ ολόκληροι νομοί, όπως τα Γρεβενά, θα έχουν μόνο ένα σημείο εξυπηρέτησης στο κέντρο. Στην Αιτωλοακαρνανία, στην Ευρυτανία και σε νησιά όπως Λέσβος και Λήμνος, οι αποστάσεις για να εξυπηρετηθούν οι κάτοικοι θα φτάνουν ακόμη και τα 50 χιλιόμετρα.
Από την πλευρά τους, τα ΕΛΤΑ απαντούν ότι η απόφαση δεν είναι τιμωρητική αλλά αναγκαία για να συνεχίσει να υπάρχει ο οργανισμός. Η διοίκηση ξεκαθαρίζει ότι τα συγκεκριμένα καταστήματα είχαν πολύ λίγη δουλειά, κάποια μάλιστα με ζημίες πάνω από 150.000 ευρώ τον χρόνο, και ότι ενώ τα φυσικά καταστήματα φέρνουν λιγότερο από το 10% των εσόδων, κοστίζουν σχεδόν το μισό λειτουργικό κόστος της εταιρείας. Όπως υποστηρίζουν, το ταχυδρομείο αλλάζει εποχή: το χαρτί και οι επιστολές σχεδόν εξαφανίζονται και η ψηφιακή εποχή και τα δέματα από το ηλεκτρονικό εμπόριο είναι το μέλλον.
Τα ΕΛΤΑ τονίζουν πως δεν εγκαταλείπουν τις περιοχές, αλλά αλλάζουν τρόπο εξυπηρέτησης. Υπόσχονται ενισχυμένο δίκτυο ταχυδρόμων, εξοπλισμό με POS και φορητές συσκευές, ραντεβού στο σπίτι για ηλικιωμένους και απομακρυσμένες περιοχές, κινητές μονάδες και συνεργασίες με μικρά τοπικά καταστήματα που θα λειτουργούν ως σημεία εξυπηρέτησης. Με ένα τηλεφώνημα – λένε – οι πολίτες θα μπορούν να κανονίζουν επίσκεψη ταχυδρόμου στην πόρτα τους για συναλλαγές. Η εταιρεία υποστηρίζει ότι αυτό το «νέο μοντέλο» είναι πιο δίκαιο, πιο γρήγορο και οικονομικά βιώσιμο.
Παραδίδουν την αγορά στους ιδιώτες
Όμως οι αντιδράσεις δεν κατευνάζονται. Η Πανελλήνια Ομοσπονδία Ταχυδρομικών κάνει λόγο για «σχέδιο αρμαγεδδών» που οδηγεί στον αργό θάνατο της δημόσιας ταχυδρομικής υπηρεσίας και παραδίδει την αγορά στους ιδιώτες. Οι εργαζόμενοι καταγγέλλουν ότι η καθολική ταχυδρομική υπηρεσία – η εγγύηση ότι κάθε χωριό της χώρας πρέπει να έχει πρόσβαση – είχε αφεθεί χρόνια χωρίς επαρκή κρατική στήριξη. «Μας φτάνουν στο σημείο να κλείνουμε γιατί δεν χρηματοδοτούν αυτό που είναι υποχρεωμένοι να καλύψουν», λένε. Τονίζουν επίσης ότι η υποτιθέμενη «ψηφιακή εποχή» δεν μπορεί να ισχύει το ίδιο σε μια πόλη και σε ένα χωριό όπου μια γιαγιά δεν έχει ούτε ίντερνετ ούτε smartphone.
Η συζήτηση ανοίγει και ένα άλλο μεγάλο θέμα: ποιος κερδίζει από αυτή την εξέλιξη; Οι ιδιωτικές εταιρείες courier, που ήδη έχουν κερδίσει μεγάλο κομμάτι της αγοράς με ταχύτητα και ευελιξία, πιθανόν να δουν ακόμη πιο ενισχυμένη τη θέση τους. Αλλά αυτές οι εταιρείες – όπως φοβούνται πολλοί- εξυπηρετούν κυρίως τις «εύκολες» και κερδοφόρες περιοχές. Το ερώτημα λοιπόν είναι απλό: τι γίνεται με τα μικρά χωριά, τα απομονωμένα νησιά, τους ανθρώπους που δεν έχουν αυτοκίνητο, ίντερνετ ή χρήματα για ιδιωτικές υπηρεσίες;
Η σύγκριση με την Ευρώπη
Και εκεί εμφανίζεται και η σύγκριση με την Ευρώπη. Σε άλλες χώρες, τα δημόσια ταχυδρομεία επίσης αλλάζουν, γίνονται πιο σύγχρονα, ψηφιοποιούνται και στρέφονται στα δέματα. Αλλά δεν κλείνουν μαζικά καταστήματα χωρίς σχεδιασμό. Αντίθετα, στηρίζονται από το κράτος, δημιουργούν συνεργασίες με τοπικά μαγαζιά, επενδύουν σε αυτοματοποιημένες θυρίδες και διασφαλίζουν ότι κανείς δεν μένει χωρίς πρόσβαση. Οι κυβερνήσεις αναγνωρίζουν ότι η ταχυδρομική υπηρεσία δεν είναι απλά «μια επιχείρηση», αλλά ένα βασικό δικαίωμα πρόσβασης για όλους τους πολίτες, ειδικά σε χώρες με γηρασμένους πληθυσμούς και απομακρυσμένες περιοχές – όπως και η Ελλάδα.
Στη βάση αυτή η ευρωπαϊκή ταχυδρομική αγορά ετοιμάζεται για μια περίοδο σταθερής αλλά διαφοροποιημένης ανάπτυξης, σύμφωνα με τη νέα έκθεση της Mordor Intelligence. Η συνολική αξία της αγοράς εκτιμάται ότι θα ανέλθει στα 181,34 δισ. δολάρια το 2025, με πρόβλεψη να φθάσει τα 198,33 δισ. δολάρια έως το 2030, σημειώνοντας ετήσιο ρυθμό αύξησης (CAGR) 1,81%. Κινητήρια δύναμη της επέκτασης αυτής είναι η στροφή προς τις υπηρεσίες δεμάτων, οι οποίες αντισταθμίζουν τη σταδιακή πτώση των παραδοσιακών επιστολών.
Οι ταχυμεταφορές (express services) εμφανίζουν τη μεγαλύτερη δυναμική, με αναμενόμενο ρυθμό ανάπτυξης 7,1% ετησίως, καθώς η ζήτηση για παραδόσεις αυθημερόν και επόμενης ημέρας αυξάνεται ραγδαία. Η Γερμανία παραμένει ο ηγέτης της αγοράς, συγκεντρώνοντας μερίδιο 24%, χάρη στην ανεπτυγμένη της υποδομή και το εκτεταμένο δίκτυο logistics, ενώ η Ισπανία ξεχωρίζει ως η ταχύτερα αναπτυσσόμενη εθνική αγορά, με εκτιμώμενη αύξηση 6,1% ετησίως, τροφοδοτούμενη από τις συνεργασίες στον τομέα του ηλεκτρονικού εμπορίου.
Τα δέματα καταλαμβάνουν πλέον το 62% του συνόλου των ταχυδρομικών υπηρεσιών και προβλέπεται να αναπτυχθούν με ρυθμό 6,3% έως το 2030, καθώς ο όγκος των ηλεκτρονικών αγορών συνεχίζει να αυξάνεται. Οι εγχώριες αποστολές κυριαρχούν με 77% μερίδιο, ωστόσο οι διεθνείς αποστολές παρουσιάζουν την ισχυρότερη αναπτυξιακή προοπτική, με ρυθμό 6,2%, χάρη στις νέες ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες που απλουστεύουν τις τελωνειακές διαδικασίες για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
Οι τάσεις που διαμορφώνουν την ταχυδρομική αγορά στην ΕΕ περιλαμβάνουν την επιτάχυνση της αυτοματοποίησης, την εξηλεκτρισμένη μεταφορά δεμάτων υπό το βάρος των κανονισμών της ΕΕ για το κλίμα, καθώς και την επανεκκίνηση του ενδιαφέροντος για υπηρεσίες επιστολών σε γηρασμένους πληθυσμούς.
Στην Ελλάδα, πολλοί φοβούνται ότι με το κλείσιμο των καταστημάτων των ΕΛΤΑ, το κράτος αποσύρεται σιωπηλά από μια υποχρέωσή του. Και πως πίσω θα παραμείνουν οι πιο αδύναμοι: οι ηλικιωμένοι, οι κάτοικοι της περιφέρειας, οι μικρομεσαίοι και οι ακρίτες.
Θανάσης Κουκάκης
